تست غیر مخرب (NDT) تفسیر پرتونگاشت و اصول پرتونگاری در پایپینگNondestructive Testing Book

مقدمه ای از تست غیر مخرب (NDT) تفسیر پرتونگاشت و اصول اجرایی پرتونگاری در پایپینگ

صنایع نفت، گاز و پتروشیمی یکی از گسترده‌ترین و کلیدی‌ترین صنایع امروز دنیا است. با توجه به پیشرفت روز افزون این صنعت در دنیا و به ویژه در کشورهای نفت خیز و ضرورت اجرای صحیح و بدون نقص پروژه‌های مرتبط، به دلیل حساسیت خاص پروژه‌های صنعت نفت، تمامی شرکت‌ها و اشخاص دخیل و ذی‌نفع در این گونه پروژه‌ها، به دنبال روش‌های سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر برای بررسی صحت اجرا و کشف نواقص احتمالی در تجهیزات احداث‌ شده می‌باشند. متداول‌ترین روش جهت رسیدن به این مهم، آزمون‌های غیر مخرب است.

آزمون‌های غیر مخرب (Nondestructive Test , NDT) گروه گسترده‌ای از فنون تحلیلی بوده که در علوم و صنایع جهت ارزیابی خصوصیات مواد و تجهیزات بدون تأثیر مخرب بر آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن‌جا که آزمون‌های غیر مخرب تأثیر دائم بر قطعه نخواهد داشت، روشی بسیار مناسب و با ارزش است که منتهی به صرفه‌جویی قابل توجه در زمان و هزینه‌ی ارزیابی تجهیزات و رفع نقص آن‌ها خواهد شد.

روش‌های آزمون‌های غیر مخرب عبارتند از:

• – فراصوتی
• – ذرات مغناطیسی
• – مایعات نافذ
• – جریان گردابی
• – پرتونگاری

از میان روش‌های نام برده، آزمون پرتونگاری در خطوط لوله کاربرد وسیعی دارد. این روش پس از احداث خطوط لوله برای ارزیابی اتصالات جوش‌کاری شده مورد استفاده قرار می‌گیرد تا نواقص احتمالی ایجاد شده، کشف و سپس با توجه به معیارهای استانداردهای مرتبط، نسبت به تعمیر و بازسازی آن‌ها اقدام گردد.

تفسیر فیلم‌های حاصل از عملیات پرتونگاری، وضعیت نهایی اتصالات را مشخص خواهد کرد. بنابراین علم تفسیر این گونه فیلم‌ها نیز مبحثی مهم در عملیات آزمون‌های غیر مخرب است.

در کتاب پیش رو سعی گردیده است تا علاوه بر تشریح اصول پرتونگاری و تفسیر فیلم‌های پرتونگاری، خلاصه‌ای از روش‌های رایج آزمون‌های غیر مخرب نیز گنجانده شود.

فهرست مطالب کتاب تست غیر مخرب (NDT) تفسیر پرتونگاشت و اصول پرتونگاری در پایپینگ

فصل اول: آزمون‌های غیر مخرب

• 1-1–آشنایی با آزمون‌های غیر مخرب
• 2–1– تعریف انواع روش‌های آزمون‌های غیر مخرب
• 1–2-1– آزمون مایعات نافذ (Penetrant Test , PT)
• 2–2-1– آزمون ذرات مغناطیسی (Magnetic Particles Test , MT)
• 3–2–1– آزمون امواج فراصوتی (Ultrasonic Test , UT)
• 4–2–1- آزمون جریان گردابی (Eddy Current Test , ET)
• 5–2–1– پرتونگاری

فصل دوم: اصول پرتونگاری

• 1–2 –اصول اجرایی پرتونگاری و روش‌های آن
• 1–1–2 فيلم‌ها و صفحه‌هاي تقویت‌ کننده
• 1–1–1–2– انواع فیلم‌های پرتونگاری
• 2–1–1–2– صفحات تقویت کننده
• 2–1–2– غلاف‌ها
• 3–1–2– تنظيم مسير باريكه پرتو
• 4–1–2– جلوگيري ازتابش‌هاي ناخواسته و پراكنده
• 5–1–2– نشانه‌گذاري
• 6–1–2– روي هم ‌اندازي فيلم‌ها
• 7–1–2– شاخص کیفیت تصویر (Image Quality Indicator – IQI)
• 1–7–1–2– شاخص کیفیت تصویر سیمی (Wire IQI)
• 2–7–1–2– شاخص کیفیت تصویر پل‌های سوراخ دار (Step Hole IQI)
• 3–7–1–2– شاخص کیفیت تصویر پلاک سوراخ‌دار (Hole in Plaque IQI)
• 8–1–2– فنون پرتونگاری درمقاطع دایره‌ای
• 1–8–1–2– یک دیواره و یک تصویر (Single Wall Single Image–SWSI)
• 2–8–1–2– دو دیواره و یک تصویر (Double Wall Single Image–DWSI)
• 3–8–1–2– دو دیواره و دو تصویر (Double Wall Double Image–DWDI)
• 9–1–2– انتخاب شاخص کیفیت تصویر (باتوجه به رده‌ی پرتونگاری و فن اجرای آن)
• 10–1–2– ساختار فیلم
• 11–1–2– فرآیند ظهور فیلم

فصل سوم: محاسبات و تجهیزات

• 1–3 – محاسبات و پارامترهای اولیه
• 1–1–3– عدم وضوح هندسی یا سایه روشن (Penumbra)
• 2–1–3– ضریب پرتودهی (Exposure Factor)
• 3–1–3– دانسیته
• 4–1–3– نمودارهای پرتودهی
• 5–1–3– نمودارهای مشخصه فیلم (Characteristic Chart)
• 2–3– تجهیزات مورد نیاز در تفسیر فیلم‌های پرتونگاری
• 1–2–3– ویوور (viewer)
• 2–2–3– دانسیتومتر یا چگال سنج (Densitometer)

فصل چهارم: تفسیر پرتونگاشت

• 1–4– شرایط تفسیر پرتونگاشت
• 2–4– عیوب پرتونگاشت (ناشی از نقص در فرآیند پرتونگاری)
• 3–4– تفسیر عیوب جوشکاری
• 1–3–4– ترک‌ها(Cracks)
• 1–1–3–4– ترک‌های عرضی و زیرمهره‌ای (Underbead and Transverse Cracks)
• 2–1–3–4– ترک‌های طولی (Longitudinal Cracks)
• 3–1–3–4– ترک‌های ستاره‌ای یا چاله جوش (Crater Cracks)
• 4–1–3–4– ترک‌های کلاهی (Hat Cracks)
• 5–1–3–4– ترک‌های ریشه و پنجه (Toe and Throat Cracks)
• 6–1–3–4– ترک‌خط ذوب (Weld Metal/Face Crack)
• 7–1–3–4– پارگی سراسری (laminar Tearing)
• 2–3–4– آخال‌ها (Slag Inclusion)
• 3–3–4– تخلخل‌ها (Porosity)
• 1–3–3–4– تخلخل با پخش یک‌نواخت (Uniformly Scattered Porosity)
• 2–3–3–4– تخلخل خوشه‌ای (Cluster Porosity)
• 3–3–3–4– تخلخل لوله‌ای در پاس ریشه (Root Piping–Hollow Bead)
• 4-3-3-4 تخلخل جناغی
• 4–3–4– ذوب ناقص و نفوذ ناقص
• 5–3–4– روی هم افتادگی یا سررفتگی (Overlap/Cold Lap)
• 6–3–4– عیوب ظاهر جوش (Weld Profile Defects)
• 7–3–4– بریدگی کناره‌ی جوش (Undercut)
• 8–3–4– تقعر ریشه‌ی جوش (Root Concavity)
• 9–3–4– سوختگی سراسری جوش (Burn Through)
• 10–3–4– نفوذ اضافی جوش (Excessive Penetration)
• 11–3–4– ناردیفی یا ناجفتی (Misalignment–Mismatch)
• 12–3–4– ناپیوستگی‌های متفرقه
• 1–12–3–4– لکه‌ی قوس (Arc Strike)
• 2–12–3–4– ترشح جوش یا پاشش (Spatter)
• 3–12–3–4– پایان و شروع ضعیف جوش (Poor Stop Start)
• 4–12–3–4– اکسیداسیون ریشه‌ی جوش (Oxidized Root–Root Coking)
• 5–12–3–4– آسیب‌های مکانیکی
• 4–4– ملاحظات استاندارد ASME SEC IX درپذیرش ناپیوستگی‌ها

پیوست I : رسم نمودارهای پرتودهی

پیوست II : گزارش‌های پرتونگاری (Radiography Test , RT)