گاز هیدروژن سولفید (H2S) و راه‌های مقابله با زیان‌های آنHydrogen Sulfide (H2S) Gas and Ways to Deal with its Losses

مقدمه ای از کتاب گاز هیدروژن سولفید (H2S) و راه‌های مقابله با زیان‌های آن

وجود منابع عظیم نفت و گاز در کشور به‌خصوص منابع مشترک با کشورهای همسایه سبب توجه روز افزون به این بخش گردیده و صادرات گاز و میعان‌های گازی بخش اعظم درآمد نفتی کشورمان را تشکیل می‌دهد. H2S یکی از خطرناک‌ترین گازهای موجود در محیط‌های کار صنایع نفت و گاز است. بررسی نتایج تحقیقاتی که در زمینه‌ی ریشه‌یابی حوادث مرتبط با H2S صورت گرفته است نشان‌دهنده‌ی نقش عوامل اثر‌گذار مدیریتی و انسانی در بروز و گسترش حوادث می‌باشد. عواملی مانند:

• ۱- نبود یا ضعف فرهنگ ایمنی
• ۲- ضعف سازمان در برقراری سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست
• ۳- سهل‌انگاری و خطای انسانی
• ۴- عدم رعایت دستورالعمل‌ها و مقررات و استاندارد‌ها
• ۵- نبود یا ضعف سیستم‌های آموزشی
• ۶- نبود یا ضعف مانورهای مقابله با سیستم H2S
• در این کتاب موارد زیر مطرح می‌شوند:
• ۱- ترکیبات گاز ترش و خطرات احتمالی آن‌ها
• ۲- ویژگی‌ها و محدوده‌ی انتشار گاز H2S
• ۳- میزان سمی بودن گاز H2S
• ۴- خطرات گوناگون گاز H2S و تأثیرات احتمالی آن‌ بر انسان و مواد
• ۵- استراتژی واکنش اولیه به هنگام قرار گرفتن در معرض گاز H2S
• ۶- ویژگی‌های گاز H2S
• ۷- آیا H2S فقط به شکل گاز بوده یا به شکل‌های دیگر نیز یافت می‌شود؟
• ۸- منابع تولید H2S
• ۹- حد مجاز H2S
• ۱۰- روشهای هشدار گاز هیدروژن سولفید (H2S ) در گاز ترش
• ۱۱- انواع مختلف ردیاب‌های گاز H2S

امید است با نگارش این کتاب گامی مؤثر در راستای آشنایی با گاز کشنده‌ی H2S و روش‌های مواجهه با آن برداشته شده باشد.

فهرست مطالب کتاب گاز هیدروژن سولفید (H2S) و راه‌های مقابله با زیان‌های آن

• مقدمه
• 1- تعريف گاز ترش
• 2- حدود غلظت H2S
• 3- استانداردهاي مرجع و آيين‌نامه‌ها
• 4- منابع توليد گاز هيدروژن سولفيد (H2S)
• 5- مکان‌هاي متداول وجود گاز H2S
• 6- واحد تصفیه و شیرین‌سازی گاز (GTU)
• 1-6- مقدمه
• 2-6- فرآیند‌های شیرین‌سازی
• 3-6- شرح کلی فرآیند شیرین‌سازی
• 4-6- شرح کامل فرآیند شیرین‌سازی
• 1-4-6- جداسازي در ورودی (Inlet Gas Separator)
• 2-4-6- برج جذب (contactor)
• 3-4-6- جداکننده‌ي گاز شیرین (sweet gas separator)
• 4-4-6- جداکننده‌ي دوفازی آمین (Amine Flash Drum)
• 5-4-6- مبدل حرارتی آمین-‌آمین (Rich Amine/ Lean Amine Exchanger)
• 6-4-6- برج احيا (Regeneration Column)
• 7-4-6- جوش‌آور برج احیا (Reboiler)
• 8-4-6- جداکننده‌ي دوفازی برج (Reflux drum)
• 9-4-6- فیلترینگ و تصفيه
• 10-4-6- تانک نوسان‌گیر (Surge Tank)
• 5-6- مشکلات عملياتي واحدهای آمین
• 1-5-6- خوردگي
• 2-5-6- تجزيه‌ي محلول
• 3-5-6- کف کردن (Foaming)
• 4-5-6- سرعت سیال
• 7- ترکيبات مرتبط با H2S
• 1-7- تشكيل جامدات
• 1-1-7- هيدرات H2S
• 2-1-7- گوگرد (Sulfur)
• 3-1-7- آهن سولفيد (Iron Sulfide)
• 4-1-7- آمونيوم بي‌سولفيد (Ammonium Bisulfide)
• 5-1-7- آهن‌ سولفيد پيروفوريك
• 8- خوردگي H2S
• 1-8- خوردگي عمومي
• 2-8- خوردگي در اثر سرعت(Velocity-Induced Corrosion)
• 3-8- شكستن سولفيدي (Sulfide Cracking)
• 4-8- تاول هيدروژني (Hydrogen Blistering)
• 9- تست‌هاي لازم براي تجهيزات و خطوط حاوي H2S
• 1-9- راديوگرافي (Radiography)
• 2-9- عمليات حرارتي منطقه‌ي جوش (Postweld Heat Treatment)
• 3-9- هيدروتست (Hydrotest)
• 10- ويژگي‌هاي هيدروژن سولفيد (H2S)
• 11- لوزي خطر
• 12- برگه ايمني مواد (MSDS) گاز H2S
• 13- اثرات شيميايي گاز هيدروژن سولفيد
• 14- اثرات H2S بر روي انسان از لحاظ زمان تأثيرگذاري
• 15- تعاريف مرتبط با آتش‌گيري H2S
• 1-15- نقطه‌ي شعله‌زني (Flash Point)
• 2-15- نقطه‌ي آتش‌گيري (Fire point)
• 3-15- حداقل و حداکثر تراکم قابل اشتعال
• 4-15- درجه حرارت خودسوزي Auto Ignition Point (AIT)))
• 5-15- حد پايين انفجار ((LEL (Lower Explosive Limit)
• 6-15- حد بالاي انفجار ((UEL (Upper Explosive Limit)
• 16- تعاريف مرتبط با سميت H2S
• 1-16- آستانه‌ي بو (OT)
• 2-16- حد خطرناک غلظت برای سلامت (IDLH)
• 3-16- آستانه‌ي حد تماس‌–‌ميانگين وزني زماني (TLV-(TWA
• 4-16- حد تماس کوتاه مدت (STEL)
• 5-16- اثرات حاد (Acute Effect)
• 6-16- اثرات مزمن Chronic Effect))
• 7-16- مدت زمان محدود براي در معرض قرار گرفتن با گاز موجود در محيط
• 17- اثر بر محيط زيست
• 18- تجهيزات حفاظت فردي (PPE)
• 19- عمليات اضطراري (Emergency Response Plan( ERP))
• 20- چگونگي واكنش نسبت به حالت اضطراري (نشت گاز)
• 21- علائم مسموميت با گاز H2S
• 22- کمک‌هاي اوليه
• 1-22- روش‌های جابه‌جایی مصدوم
• 2-22- احیاي قلبی-ریوی (CPR)
• 3-22- اولویت‌های اورژانسی در کمک‌های اولیه
• 4-22- ارزیابی مصدوم
• 5-22- زمان طلایی (Golden Time)
• 6-22- راهنمای تنفس مصنوعی و احیاي قلبی-ریوی (CPR)
• 7-22- روش چک كردن نبض
• 23- نکات ايمني مهم در مواجهه با H2S
• 24- ورود به فضاهاي بسته‌ي محتوي گاز H2S
• 25- انواع تجهيزات اندازه‌گیری
• 1-25- تجهيزات ثابت
• 2-25- تجهيزات قابل حمل
• 26- روش استفاده از ماسک
• 27- روش‌هاي رديابي گاز H2S
• 1-27- روش‌هاي قديمي
• 1-1-27- نوار سرب استات (Acetate lead tube)
• 2-1-27- لوله رنگ ‌سنجي (Colorimetric tube)
• 2-27- روش‌هاي جديد
• 28- محاسبه شعاع انتشار H2S بر مبنای استاندارد API RP-55
• 1-28- مقدمه
• 2-28- روش محاسبه
• پیوست: MSDS براي H2S